Weg met die irritaties!
(reacties: 0)
Sein op rood?
3:00 uur meldt zijn wekker. Pieter draait op zijn andere zij. Daar is het stemmetje in zijn hoofd weer. Dat heeft hem al uren in allerlei variaties bestookt met de vraag waaraan hij zich nu precies had geërgerd in het gesprek met zijn collega Derk. Het volgende moment vraagt het stemmetje hem te reflecteren op wat die irritatie nu over hemzelf zegt. Dan weer komt het met allerlei dwingende aanwijzingen over hoe hij met de situatie om had kunnen gaan. Woelend voelt Pieter hoe zijn irritatie en frustratie toe nemen.
Verspilling
Irritaties horen bij het leven. We (her)kennen ze allemaal. Ze hoeven niet altijd groots en meeslepend te zijn. Misschien zijn die kleine, steeds terugkerende gevoelens van wrevel wel de meest lastige om mee om te gaan. Irritaties kunnen van korte duur zijn – dan zijn het tijdelijke, niet terugkerende gevoelens. Langdurige irritaties kenmerken zich doordat ze groeien, leiden tot gedoe of zelfs tot regelrechte (arbeids)conflicten. Voordat het zover is, is er echter al heel veel werkplezier, energie, tijd en daarmee geld verspild.
Hoe het werkt
Het verhaal over de werking van irritaties is simpel. Onze hersenen reageren op ergernis door het aanmaken van de stresshormonen adrenaline en noradrenaline. Hoe meer irritatie des te meer hormonen. Van die onbalans houdt ons lichaam niet. Gevolg: de bijnieren gaan het stresshormoon cortisol aanmaken. Daarmee kan ons lichaam de balans proberen te herstellen hetzij door te ‘vluchten’ (de confrontatie voorkomen), hetzij door te ‘vechten’ (de confrontatie aangaan).
Herstel van de balans gaat snel bij kortdurende irritatie, bij langdurige irritatie niet. Daar komt bij dat een aanhoudende onbalans van deze stoffen onze weerstand vermindert: ziekte ligt op de loer.
Wat doe je ermee als mens?
Hoe andere mensen zich gedragen kun jij niet bepalen of besturen. Steeds bestaat de kans dat andermans gedrag niet past bij jouw verwachtingen, werkwijzen, kwaliteiten, normen, waarden of grenzen. Oftewel: irritaties zijn niet te voorkomen. Je kunt ze wel hanteerbaar maken voor jezelf. Vanuit welke invalshoek je dat doet, is aan jou – je kunt de confrontatie vermijden of aangaan. Vaak hebben mensen een natuurlijke voorkeur daarin.
Voorbeelden van ‘vlucht’ gedrag zijn onder meer:
- je verplaatsen in de ander en daardoor zijn gedrag proberen te verklaren;
- jezelf afvragen of de irritatie eigenlijk wel de moeite waard is;
- de situatie ontwijken - over iets anders gaan praten of iets anders doen.
Onder de noemer ‘vecht’ gedrag vallen bijvoorbeeld:
- een ik-boodschap geven, waarin zowel je gevoel, de onaangename actie van de ander, als jouw reactie/gevoel verwerkt;
- een jij-boodschap geven, waarin je aangeeft waarmee je wilt dat de ander stopt;
- de overtreffende trappen daarvan zoals verbieden en fysieke aanraking.
Voor die ik-boodschap heb je moed nodig, je laat dan immers overduidelijk iets van je zelf zien. Dat kan kwetsbaar voelen. Daarnaast heb je er tact voor nodig. Voordeel van deze aanpak is dat het voor de ander een uitnodiging is om naar jou te luisteren.
Een behulpzame ontwikkelingsmethode in dit kader is The Work van Byron Katie die ik bij individuele coaching gebruik. Het is een prima manier om te reflecteren op de situatie, de felheid van je reactie te onderzoeken en te beseffen wat je niet kunt veranderen.
Wat doe je ermee als manager?
Op de werkvloer zijn onderlinge irritaties meer regel dan uitzondering. Veel mensen vinden het lastig om ermee over weg te gaan. Ze zoeken eerder bevestiging voor hun ergernis bij andere collega’s. Een natuurlijke reactie: versterking vinden als je je aangevallen voelt. Als de ergernissen niet worden opgelost, zijn conflicten op de lange duur vaak onvermijdelijk, met alle gevolgen van dien. Niemand is daarbij gebaat, noch jij als manager, noch je team, noch je klanten.
Al vragen medewerkers geen directe hulp aan je, het is aan jou om je ogen en oren open te houden voor dit ‘irritatie’-fenomeen. Voor die sluipmoordenaar van de onderlinge samenwerking, die bedreiger van professioneel gedrag, groei en resultaat. Wacht niet tot die ene druppel de emmer doet overlopen en neem irritaties tijdig serieus.
Dat vraagt wellicht moed van jou en soms om afstand nemen, je af te vragen ‘wat speelt er’? Door in teamverband te werken aan het waarderen van onderlinge verschillen, leg je een mooie basis voor het omgaan met ergernis. De praktijk is echter weerbarstig. Bekend gedrag lonkt, die ene collega is écht moeilijk en ga zo maar door. Prettigere verstandhoudingen kunnen ontstaan en vijandige attitudes worden verminderd door te (blijven) investeren in elkaar echt leren kennen en in werkelijk contact. Dan komt er ruimte voor professioneel respect voor de ander, zelfs als de klik (nog) ontbreekt.
Wat doe jij met irritaties van jezelf of van je medewerkers?
Je reactie kun je hieronder kwijt.
Reactie toevoegen