Vragen stellen 3.0
(reacties: 2)
Veronderstelling
‘Waar zie je dan tegenop?’ Verbaasd keek ik mijn gesprekspartner aan. Ik had uitgebreid verteld over een opdracht. De leuke aspecten en wat punten waarover ik goed wilde nadenken, puzzelen om de juiste aanpak vast te stellen.
Allerlei gedachtes vlogen door me heen. Had ik woorden gebruikt die deze vraag bij hem opriepen? Hoorde hij tussen de regels door dat ik tegen deze opdracht op zag?
Ik neigde ernaar mezelf te verdedigen. De sfeer van het gesprek voelde niet langer als open - ik voelde me niet begrepen. Zijn vraag begon wel met een vraagwoord maar er zat een suggestie in die niet resoneerde bij mij.
Hoe zit het ook al weer?
Vraag iemand naar de soort vragen in onderlinge communicatie die hij kent en het antwoord is vaak: open en gesloten. De gesloten vraag kenmerkt zich doordat een simpel ‘ja’ of ‘nee’ volstaat in het beantwoorden ervan, je hoeft daarna niets meer te zeggen. Zo’n vraag begint met een werkwoord, zoals ga, wil of moet. In de dagelijkse praktijk werkt de beantwoording soms anders. De ‘ja’ of ‘nee’ wordt gevolgd door ‘maar’ en een verhaal.
De open vraag begint met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer of hoe). Het is onmogelijk om alleen met ‘ja’ of ‘nee’ te antwoorden. De vraag nodigt uit tot het geven van informatie. Het vraagwoord waarom echter wordt vaak als een verwijt opgevat, met als gevolg: verdediging.
Waar de open vraag je gesprekspartner de kans geeft zijn meningen of ervaringen met je te delen, is de gesloten vraag perfect om te checken of je iets goed begrepen hebt.
De derde categorie
Het stellen van vragen helpt je om een ander beter te begrijpen, de ander om zichzelf op een dieper niveau te verstaan en draagt bij aan dat niets ongezegd blijft. De indeling in open en gesloten vragen is daarbij heel toegankelijk maar gaat voorbij aan een belangrijk aspect: dat van de suggestie. Wat zijn zoal de addertjes onder het gras?
- half gesloten vragen;
“Wat vind je slecht aan deze afdeling?” Dit is een vraag waarmee je heel duidelijk aangeeft wat voor soort antwoord je wilt krijgen. De vraagsteller is op zoek naar medestanders of wil slechts één kant belichten en verpakt dit in een open vraag.
- gesloten vragen;
“Ga je om 13:00u beginnen?”, “Moet je niet even koffie pakken?” Voorbeelden van gesloten vragen waarin wat de vraagsteller wil of vindt, in de vraag zelf verstopt zit.
- open vragen;
“Waar zie je dan tegenop?” Een open vraag waarin een veronderstelling is verwerkt (ik zie er tegenop), een verwachting (de vragensteller verwacht dat ik er tegenop zie) of misschien zelfs een waardeoordeel (de vragensteller vindt dat ik er tegenop zie).
Kenmerkend aan deze vragen is het suggestieve erin. Er zit een waardeoordeel, veronderstelling of sturing op het antwoord in verstopt. Die laten de ander niet volledig vrij in zijn reactie en is eerder begrenzend dan inspirerend of stimulerend. Bijkomend nadeel is de emotie die dit soort vragen bij je gesprekspartner oproept omdat je zijn waarnemingen, ervaringen of gedachtes niet serieus neemt.
Goede of slechte vragen?
Is nu de conclusie dat je als manager moet voorkomen gesloten of suggestieve vragen aan je medewerker te stellen daarmee onvermijdelijk? Je beperkt immers de openheid van het gesprek, je bent aan het sturen of dringt jouw gedachtewereld op. Dergelijke vragen doen geen appèl op nadenken en het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Dat doen échte vragen wel, vragen die open zijn, kort en bondig, wars van veronderstellingen en uitnodigend naar je medewerker toe.
Er zijn situaties waarin gesloten of suggestieve vragen functioneel kunnen zijn. Wanneer je iets wilt checken bijvoorbeeld of als je de ander wilt uitnodigen om op jouw gedachtes verder te borduren. Adequate toepassing van dit soort vragen vergt voorbereiding en een groot bewustzijn van jou. Wat wil je weten? Binnen welk werkkader passen je vragen?
Kortom: er zijn geen goede of slechte vragen. Wat voor soort vragen je gebruikt hangt samen met wat je wilt bereiken, daarop stem je je repertoire af.
Hoe ga jij om met het stellen van vragen?
Dat je een gesloten vraag stelt, dat herkennen we over het algemeen wel en kunnen we corrigeren als dat nodig is – suggestieve vragen zijn vaak een stuk lastiger! Oefening baart echter wel kunst. Kun je daarbij wel wat hulp gebruiken, laat dan hieronder je vraag achter en ik neem snel contact met je op.
Reacties
Reactie door Peter |
Tsja, weer een mooie reminder. Vooral als je snel vooruit wilt een valkuil . . .
Beantwoord door Annemieke Smit
Een gewaarschuwd mens... ;-)
Reactie door anjo brombacher |
Grappig, je (mooie/interessante) blog eindigt met een enigszins suggestieve vraag ....Kun je daarbij wel wat hulp gebruiken.... Die wordt nog eens versterkt door de belofte van 'snel contact'. Al met al commercieel vrij sterk - waarmee ik niet wil zeggen dat dáár iets mis mee is ;-)
Beantwoord door Annemieke Smit
Dank dat je mijn blog mooi en interessant vindt!
Inderdaad, niets mis met die enigszins suggestieve vraag aan het einde... Een functionele toepassing ervan ;-)
Reactie toevoegen