Onbedoelde communicatie

(reacties: 0)

25 graden

“Maar, eh, je deed je armen toch over elkaar?”. Verrast keek ik Julie aan. “Ben ik te lang van stof? Interesseert mijn verhaal je niet?” Mijn verbazing groeide. Ik was helemaal opgegaan in ons gesprek. Het had een enorme openheid en diepgang. Iets wat we al lang niet hadden gehad. Maar wat was het koud in dit vergaderkamertje. Mijn dunne jurkje paste prima bij de weerverwachting. Buiten was het zeker 25 graden maar hierbinnen? Ik huiverde en sloeg mijn armen over elkaar … Een simpel gebaar dat mijn intervisiemaatje Julie op andere gedachten had gebracht.

 

Interpreteren

Ongetwijfeld begrijp je de reactie van Julie. Het is een overbekende interpretatie. Wie heeft er niet geleerd dat ‘armen over elkaar’ gelijk staat aan een gesloten houding? Dat je in een sollicitatiegesprek vooral níet met je armen over elkaar moet zitten omdat je anders een gesloten en/of onzekere indruk maakt?
En hoe zit dat met oogcontact? In onze ogen komen de meest diepe en intense emoties tot uitdrukking. Oogcontact staat daarom bijna gelijk aan persoonlijk contact. Iemand lang aankijken kan overkomen als brutaal of opdringerig maar tevens als belangstelling of interesse. Tja, wat is nu de beste aanpak?

 

Signalen

In intermenselijk contact is het onmogelijk om niet te communiceren. Zelfs als er geen woorden uit je mond komen, druk je wat uit, communiceer je. Mensen reageren op jouw non-verbale signalen onbedoeld vaak meer dan op wat je zegt. Non-verbaal gaat daarbij verder dan lichaamstaal. Zaken als houding, intonatie en ademhaling zijn daar ook voorbeelden van. Kun je je voorstellen hoe onbewust we eigenlijk zijn van wat we uitdrukken?

 

Vice versa

Non-verbale communicatie zegt meestal meer over iemands gevoelens en attitude dan verbale communicatie. Lichaamstaal werkt zelfs andersom: non-verbaal gedrag beïnvloedt je stemming. Daarover zag ik laatst een TED Talk van Amy Cuddy, die onderzoek naar zelfvertrouwen heeft gedaan. Vanuit de wetenschap dat je lichaamstaal doorwerkt in hoe anderen je zien, heeft zij gekeken naar de invloed van het aannemen van een lichaamshouding op jezelf. Zij stelt dat hoe meer ruimte je met je lichaam inneemt, hoe meer zelfvertrouwen je voelt. En andersom dat wanneer je je klein maakt en je fysiek onderdanig opstelt, je je onzekerder gaat voelen. Het aannemen van een bepaalde houding zorgt ervoor dat je lichaam bijbehorende hormonen aanmaakt en die ‘veroorzaken’ je gevoel. Nieuwsgierig? Kijk: Your body language may shape who you are | Amy Cuddy

 

Observeren én vragen stellen

Non-verbaal gedrag registreer je door te kijken wat iemand doet: wiebelen op zijn stoel, naar buiten kijken, pluisjes van zijn mouw trekken, et cetera. Dit soort niet-gesproken boodschappen zijn niet altijd even duidelijk qua betekenis en/of voor meerdere invullingen vatbaar – denk aan ‘armen over elkaar’ en ‘oogcontact’ waar ik het eerder over had.
De grootste misser in gesprekken is dat we te snel oordelen over dat gedrag. Doordat we eigenhandig de houding van onze gesprekspartner interpreteren ontstaan er veel misverstanden – een bron van gedoe in onderlinge samenwerking. De oplossing is eenvoudig en doeltreffend: bewust en onbevangen observeren én:

  • toetsen of je interpretatie juist is door simpelweg een vraag erover te stellen (ik heb het idee dat …., klopt dat?) óf
  • je observatie benoemen (het viel me op dat … ) en vervolgens te wachten op en/of te vragen naar de reactie van je gesprekspartner óf
  • te vragen naar wat er gebeurt (bijvoorbeeld bij een duidelijk emotionele reactie).

Hierbij geldt zeker: oefening baart kunst!

 

Universeel?

Lichaamstaal gebruikt iedereen elke dag. Je schouders ophalen is een universeel teken voor ‘ik weet het niet’. De binnenkant van je handen laten zien is een eeuwenoud gebaar voor eerlijkheid. Maar gebruikelijk non-verbaal gedrag is niet altijd zo gebruikelijk, zeker niet in een andere cultuur! In de ene cultuur kan een handeling iets totaal anders betekenen dan in de andere. Op het internet las ik onder meer over de grote verschillen in betekenis van het maken van een ‘rondje’ met je duim en wijsvinger: van perfect tot een signaal voor belediging.
Ook de wetenschap doet geen eenduidige uitspraken over de betekenis van lichaamstaal. Woorden als ‘suggereert’, ‘meestal’, ‘waarschijnlijk’ kwam ik veelvuldig tegen in allerlei onderzoeksbevindingen. Kortom, lichaamstaal duiden is oppassen geblazen.

 

Belangrijke bron

Elkaar echt begrijpen is cruciaal in samenwerking. Die communicatie bevat zowel verbale als non-verbale elementen. Beide kunnen leiden tot misverstanden. Vaak focussen we ons volledig op gesproken woorden en vergeten het non-verbale deel te betrekken in onze conversatie. Daarmee slaan we een belangrijke bron in de kwaliteit van onze samenwerking over. Want als alle collega’s het geeuwen van Jan tijdens het werkoverleg interpreteren als ‘die is niet geïnteresseerd’ en het geeuwen niet aankaarten, zullen ze zijn input waarschijnlijk niet serieus nemen met alle kans op gedoe.

 

Hoe maak jij signalen bespreekbaar?

Ik ben benieuwd naar jouw aanpak, die kun je hieronder delen.

 

Ga terug



Reactie toevoegen