Kritiek: een cadeau!

(reacties: 2)

Hersenkraker

Wat maak jij een geluid zeg! Ik hoor je hersens hier vandaan kraken. Kritiek een cadeau? Nog nooit van gehoord? Ik neem je graag mee op een ontdekkingsreis.

Het begin

Laat ik bij het begin beginnen. Kritiek. Ik ken weinig mensen die spontaan zeggen: goh, dat vind ik nou zo fijn om te krijgen. In onze werkwereld hebben we het geven van kritiek tot een kunst gemaakt. Er zijn trainingen samengesteld en boeken geschreven om kritiek op een andere manier te verwoorden. En dan heet dat feedback, iets waar ik eerder over heb geschreven in mijn blog De indirecte weg. Feedback, zou je kunnen zeggen, verheft het geven van kritiek naar kunst om dat wat je kwijt wilt, om te vormen naar een tip hoe iemand zich anders kan gaan gedragen. In plaats van over geven van kritiek, wil ik het nu hebben over ontvangen van kritiek.

Van buiten of van binnen

Ik betrek er graag nog iets anders bij. Kritiek ontvangen, dat klinkt op zijn minst alsof er iemand anders bij betrokken is. Iemand anders in de vorm van een baas, een partner, een vriend, een collega. Maar hoeveel van jullie kennen ook dat stemmetje van binnen? Die commentator die ongegeneerd je bewegingen, je gedachtes, alles wat je zegt op de meest onverwachte momenten voorziet van een ondertiteling waar je niet blij van wordt? Daar is een prachtig woord voor: de innerlijke criticus. Ik heb hem wel eens gevisualiseerd in een oefening: een lelijke trol die, hoe gek het ook moge klinken, uiteindelijk het beste met me voor bleek te hebben. Misschien heb ik het daar een andere keer over.

Ombuigen

Zoals ik eerder schreef: bij feedback gaat het erom je kritiek op iemand om te buigen naar een tip hoe iemand zich anders kan gedragen. Wat nu als je de parallel zoekt bij het ontvangen van kritiek. Wat nu als je die kritiek ombuigt in jouw voordeel? Dat je, in de kritiek die iemand aan je geeft, zoekt naar een aanwijzing, een tip. Dat je op zoek gaat naar dat wat jij kunt leren van die kritiek.

Luisteren

Tja, dan gaat het wel om luisteren, om werkelijk te horen wat de ander zegt, te zoeken naar de woorden achter de woorden. En als je door de kritiek die je hebt gekregen, enorm boos of verdrietig wordt, stress ervaart of wat dan ook, dan sluit je als het ware je oren en hoor je door de emotie niet meer wat er gezegd wordt. Als dat het geval is, dan is mijn ervaring dat het het beste is om het even te laten rusten, dat ombuigen. Om met je leermoment, mooi woord niet waar, op een ander tijdstip aan de slag te gaan.

Aanwijzing

Overigens is die emotie wel belangrijk. Het is een heel mooie aanwijzing voor jezelf, althans zo heb ik inmiddels geleerd er naar te kijken. Die emotie appelleert aan dat stemmetje van binnen, die een grond van waarheid, een waarde of overtuiging, erin herkent. Mijn trol die een waarschuwend, stakerig, krom vingertje opsteekt en zegt: zie je wel? Hoe harder je met iemand in discussie gaat over de kritiek die die persoon geuit heeft, hoe bozer je wordt, hoe groter de kans dat aan een fikse waarde of overtuiging wordt getornd …

De oefening

De belangrijkste vraag is of je de kritiek ook werkelijk ervaart als kritiek. Als je er iets van emotie bij voelt, geloof mij dan, dan is het bingo. Dan is de trol ontwaakt. De andere kant van de medaille is dat dit je een kans biedt je eigen ontwikkeling een boost te geven, je leiderschap over jezelf verder te ontwikkelen. Dan kun je gaan oefenen met ‘dank je dat je dat gezegd hebt’ en het op dat moment te laten rusten, er niet verder over in discussie te gaan. Dan neem je de woorden van de ander ook echt tot je.

Het cadeau

Wil je het cadeau van de kritiek uitpakken en je les ervaren, dan is het zaak om jezelf de volgende vragen te stellen: welke woorden raakten mij nou het meest in die kritiek, waar appelleren die woorden in mijn systeem of set van normen/waarden/overtuigingen aan? En daarna kun je vaststellen: oké, dus daar heeft die ander mij geraakt. Grote kans dat je niet van jezelf wist dat je er zoveel waarde aan hechtte. De kritiek van de ander heeft jou geholpen om in de spiegel te kijken en meer van jezelf te ‘zien’. Dat is een mooie stap naar aanvaarden, naar meer rust in jezelf. Dan ben je minder kwetsbaar en uiteindelijk meer leider van jezelf.

Hoe werkt kritiek op jou uit? Is het een cadeau wat je uit kan pakken en de waarde ervan kan zien?

Ik lees jouw verhaal graag.

Ga terug

Reacties

Reactie door Rob van Es | 03-11-2014

Hoi Annemieke,
Een waardevolle blogbrief. Kritiek hoe voelt het, als rode lap op een stier, de geslagen hond, als door een wesp gestoken. De kunst van het leven is om hier telkens een passende reactie op te vinden. Veel hangt ook af van of de kritiek terecht is of niet. Wanneer er kritiek komt, is er minimaal sprake van een mismatch in verwachting tussen de ontvanger en de zender. In het proces van geven en ontvangen van kritiek en verwerken daarvan zitten mijns inziens zowel emotionele als rationele elementen. Bij de oefening licht je daar een tipje van de sluier op. Het is net als zeilen, wanneer je te hoog aan de wind vaart, krijg je enige tegenwerping, te weinig snelheid, of als het te gek wordt raak je in de wind of ga je ongewild overstag (andere koers- je bereikt je doel niet). Je anticipeert door je gedrag iets aan te passen en ervan te leren, of je neus te stoten ( in de wind of overstag). Hetzelfde geldt voor te strakke zeilen en als je te ver bent afgevallen (veel helling, water scheppen en niet comfortabel met kans op omslaan). Zie het allemaal als kritiek op je gedrag, met enige kennis en wil om te leren, kun je aanpassen. Maar als het onverwacht gaat stormen (lees onterechte kritiek) neem je als ervaren zeiler andere maatregelen, minder zeil of terug. (dank je wel en laten rusten). Wanneer je onervaren of eigenwijs bent of niet open staat voor het signaal loopt het slecht met je af. Zowel bij terechte als onterechte kritiek. Kritiek moet je managen, ofwel persoonlijk of de relatie of proberen de ander te managen.

Groet

Rob van Es

Beantwoord door Annemieke Smit

Mooie parallel met het zeilen, Rob. Dank je wel.

Reactie door Berna Scholten | 06-11-2014

Kritiek werkt voor mij niet positief. Het woord roept voor mij verwijt en strijd op. Wat mij betreft mogen ze het woord "Kritiek" schrappen uit het vocabulaire. Je ziet.....het doet meteen wat met me! Ik ben het me bewust! Uit ervaring heeft alles waarde en kan ik met zelfreflectie het positief omdraaien. Ik zou veel beter met het woord "feedback" uit de voeten kunnen omdat ik dat meer respectvol en neutraal vind!